دیدگاه هاى انسان شناختى قرآنى امام خمینى

author

  • داوود شیبانی دلویی
Abstract:

 گزارشى از دیدگاه‌هاى قرآنى انسان شناختى امام خمینى است. نویسنده با طرح این نکته که انسان‌شناسى امام خمینى برایند روشهاى عرفانى، فلسفى و دینى در شناخت انسان است، نخست به ضرورت بحث انسان‌شناسى پرداخته دلایلى را براى آن اقامه مى‌کند. سپس دیدگاه‌هاى انسان شناختى امام خمینى را در فصل‌هاى دهگانه زیر توضیح مى‌دهد:  1- سیماى انسان در قصه آدم. در این بخش از تقدیر ازلى خروج آدم از بهشت، حقیقت شجره ممنوعه که از نگاه امام طبیعت متکثر است، گناه آدم و استمرار آن در فرزندانش و تعلیم اسماء به آدم، بحث مى‌کند و در پایان این بخش، از مهم‌ترین درسهاى انسان‌شناسى که از قصه آدم مى‌توان گرفت سخن مى‌گوید و هشت نکته را یادآور مى‌شود.  2- حقیقت فطرت. در این بخش نخست به حقیقت فطرت از نگاه امام اشاره مى‌کند سپس از نقش قلب در فطرت سخن مى‌گوید و آن را مرکز فطرت مى‌داند. در ادامه به اقسام فطرت از نگاه امام مى‌پردازد و آن را به دو قسم مخموره - اصلى و تبعى - و محجوبه تقسیم مى‌کند و هشت گرایش را به عنوان امور فطرى نام مى‌برد در ادامه از خاموش شدن نور فطرت در انسان سخن گفته، نسبت فطرت و اختیار را بررسى مى‌کند و آن دو را ناسازگار نمى‌داند. سپس از نقش گناه در انسانیت و نفى فطرت بحث مى‌کند. شناخت امور فطرى، راز اختلاف انسانها که در اثر غفلت از خویش است، و همخوانى کتابهاى آسمانى در بیان ساختار وجودى انسانى، از دیگر موضوعاتى است که در این بخش مورد بحث قرار گرفته و در پایان پانزده نکته به عنوان درسهاى انسان‌شناسى از آیه فطرت مطرح گردیده است.  3- فرایند تحقق انسانیت و حیوانیت. در این بخش از سیر صعودى انسان به سوى کمال و مراحل آن و نیز از سیر نزولى وى با توجه به آیه امانت بحث مى‌کند.  4- جایگاه انسان در نظام آفرینش. در این قسمت نخست به هفت ویژگى انسان که جایگاه او را در هستى تعیین مى‌کند اشاره مى‌شود، سپس ویژگى‌هاى انسان کامل را در شانزده عنوان نام مى‌برد و در پایان به برترى انسان نسبت به فرشتگان اشاره مى‌کند.  5- نفس انسان. در این بخش نخست به سه ساخت نفس اشاره مى‌کند سپس نفس مذموم را معرفى مى‌کند در ادامه قواى نفس را بحث کرده و براساس آن اقسام نفس را مطرح مى‌کند، مسخ شدن انسان، ارزش قواى نفس و علم و ادراک محورهاى دیگرى است که مورد بحث و ارزیابى قرار مى‌گیرد.  6- سعادت و شقاوت انسان و سرآغاز پیدایش آنها. 7- شاکله انسان و نقش آن در شکل‌گیرى رفتار. 8- فراموشى خدا و نقش آن در فراموشى خویشتن انسانى. 9- ارتباط انسان و جهان و ممدوح یا مذموم بودن بودن دنیا. و در آخر به این نتیجه مى‌رسد که انسان از دیدگاه امام خمینى میدان جنگ دو نیرو است. نیروهاى رحمانى و شیطانى و چون این نیروها فطرى او است نزاع میان آن دو همیشه خواهد بود.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

اندیشه هاى کلامى - قرآنى امام خمینى

 بررسى اندیشه‌هاى کلامى - قرآنى امام خمینى است. اندیشه‌هاى کلامى امام خمینى داراى ویژگى‌هایى است که آن را از سایر اندیشه‌هاى کلامى متمایز مى‌سازد. نویسنده، دیدگاه‌هاى امام خمینى را در رابطه با موضوعات متعدد کلامى با مقایسه با سایر دیدگاه‌ها مورد بررسى و ارزیابى قرار داده است نخست به مسأله توانایى عقل در شناخت خداوند و دیدگاه‌هاى موجود راجع‌به آن پرداخته است سپس برهان فطرت را با تفسیرهاى گوناگون...

full text

علوم قرآنى از دیدگاه امام خمینى

 گردآورى و ارائه دیدگاه‌هاى امام خمینى در زمینه علوم قرآنى است. امام خمینى هدف اصلى قرآن را خداشناسى و معنویات مى‌داند و آیاتى که درباره دنیا و نیازهاى مادى است همه به عنوان وسیله آن هدف اصلى است نه آنکه زندگى دنیا هدف اصلى باشد. ایشان معتقد است حقیقت نزول و کیفیت آن به روش علمى و طریق کشف و شهود حاصل نمى‌شود و اینکه برخى آیات نزول قرآن را به خدا و تعدادى به جبرئیل نسبت مى‌دهد، این نسبت، مجازى ...

full text

پیامبر شاعر نیست؛ پژوهشى جامعه شناختى در یک مفهوم قرآنى

در این متن، رمز اینکه قرآن بر شاعر نبودن پیامبر)ص( تأکید مى‌ورزد مورد بررسى قرار گرفته است. نویسنده قصد دارد به این سؤالات پاسخ دهد: 1. چرا قرآن درباره شعر و شاعران نظر خوشى ابراز نداشته است؟ 2. چرا عرب به پیامبر اتهام شاعرى مى‌بستند، با اینکه شعر افتخار عرب بود؟ و 3. چرا قرآن به شدت در برابر این اتهام واکنش نشان داد و آن را تکذیب کرد؟ نویسنده پس از اشاره به پاسخهاى مفسّران، که به جاى خود مفید و...

full text

همسانى و ناهمسانى‏ هاى عنصر "پیرنگ" در داستان‏ هاى قرآنى

تجزیه و تحلیل عناصر داستان‏هاى قرآنى، این حقیقت را آشکار مى‏سازد که مؤلّفه "پیرنگ"، به عنوان سامان‏دهنده اصلى روایت، در تمام داستان‏هاى قرآنى نیز تقریبا در تمام داستان‏هاى قرآنى وجود دارد. در این جُستار تلاش شده تا از طریق مقایسه و تطبیق میان "پیرنگ"هاى مستقلّ داستان‏هاى قرآنى، تقسیم‏بندى ویژه‏اى به دست آید تا راه شناخت مفاهیم ادبى و هنرى قرآن را بیش از پیش هموار سازد. از این رو ابتدا به معرّفى اجم...

full text

ساختار انسان شناسى قرآنى

 ساختار انسان‌شناسى با تأکید بر تعالى شناختى از نگاه آیات قرآن مورد بررسى قرار گرفته است.  نویسنده با طرح شش نوع ساختار معرفت‌شناسى، زیست‌شناسى، جامعه‌شناسى، روان‌شناسى، روان کاوى و تعالى شناختى، معتقد است انبوه نظریاتى که بشر در طول تاریخ درباره ساختار آدمى داده مربوط به یکى از انواع پنج گانه نخست بوده و به ندرت درباره تعالى شناختى اظهار نظر شده است.  سپس به اهمیت تعالى شناختى پرداخته و تنها...

full text

امام خمینى، قرآن و تفسیر

 تفسیر، رسالت قرآن، اهداف و انواع تفسیر و روش تفسیرى امام خمینى مورد بررسى قرار گرفته است. نویسنده با طرح سه مطلب مقدماتى راجع به پیدایى دغدغه فهم قرآن در میان مسلمان و پیدایش علوم قرآنى در اثر آن و ظهور روشهاى گوناگون تفسیرى در بستر تاریخ، به بررسى دیدگاه امام خمینى راجع به تفاسیر موجود پرداخته و انتقادات ایشان را درباره تفاسیر یاد شده که بیانگر دیدگاه ایشان راجع به تفسیر بایسته است، بدین‌گونه...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 5  issue 19-20

pages  194- 243

publication date 2000-01-21

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023